Η συγγραφέας Κωνσταντίνα Χαριτάκη μιλά στην ιστοσελίδα των Εκδόσεων Ραδάμανθυς
Πώς μια Μηχανολόγος Μηχανικός απέκτησε κλίση προς τη λογοτεχνία;
Ομολογουμένως δεν το γνώριζα ούτε κι εγώ πως θα μπορούσαν οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου να μετατραπούν σε βιβλία. Εξάλλου όπως γράφω και στο πρώτο μου βιβλίο, το Σημείο Μηδέν, οι θετικές με τις θεωρητικές επιστήμες μπορούν να δώσουν έναν εκρηκτικό συνδυασμό, όπως η σοκολάτα με το πιπέρι.
Πώς σχολιάζεις όλα αυτά που συμβαίνουν, με τις γυναικοκτονίες και την αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας;
Η ενδοοικογενειακή βία, δυστυχώς, δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Οι γυναίκες για πολλά χρόνια υπέμεναν τις βίαιες συμπεριφορές, είτε ψυχολογικές είτε σωματικές, από τους άντρες στο οικογενειακό περιβάλλον. Οι δολοφονίες γυναικών, συνέβαιναν και συμβαίνουν στο μεγαλύτερο ποσοστό από τους άντρες συντρόφους, πατεράδες, αδερφούς, εργοδότες, από άτομα δηλαδή με τα οποία οι γυναίκες περνάνε αρκετές ώρες της ημέρας ή ζουν μαζί τους. Απλά στις μέρες μας, τα περιστατικά αυτά ακούγονται και δεν κρύβονται πλέον κάτω από το χαλί και πίσω από μανταλωμένες πόρτες. Οι γυναίκες θα πρέπει να μάθουν πια ότι είναι πιο δυνατές απ’ όσο νομίζουν και να φεύγουν από την όποια κακοποιητική σχέση. Είναι πολύ σημαντικό ως κοινωνία να στηρίζουμε αυτές τις γυναίκες και όχι να αποσιωπούμε τα περιστατικά τα οποία αντιλαμβανόμαστε στη διπλανή πόρτα, λέγοντας ότι δεν μας αφορούν. Να βρίσκουμε τρόπο να δείχνουμε το δρόμο και τη λύση σε αυτές τις γυναίκες που βιώνουν τέτοιες δύσκολες και επικίνδυνες καταστάσεις.
Έχεις αντίστοιχες εμπειρίες με περιστατικά βίας ή απειλών, στον χώρο της εκπαίδευσης;
Ναι, δυστυχώς έχω βιώσει στον επαγγελματικό χώρο τέτοιες καταστάσεις. Οι άντρες δεν δέχονται ότι μια γυναίκα μπορεί να είναι μηχανικός και να έχει γνώσεις μηχανολογίας. Έχω ακούσει διάφορα σεξιστικά σχόλια, και αρκετοί είναι αυτοί οι οποίοι ακόμα θεωρούν ότι η γυναίκα δεν θα πρέπει να έχει γνώμη την οποία μπορεί να εκφράζει. Θεωρώ πως είναι μια κατηγορία ρατσιστών και οι μισογύνηδες, αυτοί που θέλουν την γυναίκα μόνο ως αναπαραγωγική μηχανή και κλεισμένη στο σπίτι.
Πώς βλέπεις την κατάσταση στο χώρο της παιδείας;
Η εκπαίδευση και η παιδεία στη χώρα μας, βρίσκεται σε δυσμενή θέση. Τα χρήματα τα οποία διατίθενται για τα σχολεία είναι σταγόνα στον ωκεανό. Οι κτιριακές υποδομές είναι στην πλειοψηφία τους δυσλειτουργικές για να μη πω επικίνδυνες, τόσο για τους μαθητές όσο και για το εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό των σχολείων. Ο εργαστηριακός εξοπλισμός φθαρμένος και σε πολλές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες, ούτε συμβαδίζει με τη εξέλιξη της τεχνολογίας, αφού τα χρήματα δεν είναι αρκετά για την αντικατάστασή του. Σ’ ότι αφορά τον θεσμό του αναπληρωτή εκπαιδευτικού, πιστεύω ότι είναι από τα πιο ψυχοφθόρα επαγγέλματα, καθώς η εργασιακή ανασφάλεια γίνεται τροχοπέδη για τον οποιοδήποτε προγραμματισμό. Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι περιμένουν με αγωνία, να δουν αν θα προσληφθούν, πότε θα προσληφθούν και σε ποιο ή ποια σχολεία θα προσληφθούν. Γενικά το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι από τα πιο δύσκολα γιατί μέσα στην τάξη έχουμε να διαχειριστούμε ψυχές παιδιών και εφήβων. Πολλές φορές δεν γνωρίζουμε τι προβλήματα έχει το κάθε παιδί και γιατί έχει τις Χ αντιδράσεις και συμπεριφορές μέσα στην τάξη. Πέρα από το κομμάτι της μάθησης, το να είμαστε παιδαγωγοί δίπλα στους μαθητές μας είναι το πιο δύσκολο. Αλλά παράλληλα όταν οι μαθητές μας, μας βλέπουν έπειτα από χρόνια και μας χαιρετάνε νομίζω πως είναι η καλύτερη ανταμοιβή και αξιολόγηση, σημαίνει πως βάλαμε ένα όμορφο λιθαράκι στην ψυχή και στη ζωή τους.
Θα ήθελα το σχόλιό σου για το πώς έχεις βιώσει την κατάσταση με τον Covid;
Covid… Μια δύσκολη κατάσταση. Θεωρώ ότι η ψυχική μας υγεία κλονίστηκε περισσότερο από τη σωματική. Αυτός ο εγκλεισμός και ο φόβος της συναναστροφής με άλλους ανθρώπους, μας έκανε αντικοινωνικούς. Η δύναμη της αγκαλιάς άρχισε να εξασθενεί. Θυμάμαι πέρυσι κατά τη διάρκεια Μάρτιο με Μάιο, ήμουν σε μια πολύ άσχημη κατάσταση. Η διαδικασία της τηλεκπαίδευσης με είχε εξαντλήσει, καθώς ένιωθα ότι δεν έκανα τίποτα παραγωγικό και δημιουργικό. Ένιωθα πως είχα χάσει τους μαθητές μου, αφού πια δεν υπήρχε κίνητρο και ενδιαφέρον για το μάθημα. Είχα χάσει τις παρέες και τις φίλες μου. Φοβόμουν να πάω οπουδήποτε, και όταν πήγαινα πάλι ήμουν επιφυλακτική. Οι δυσκολίες όμως, όπως συνηθίζω να λέω, δεν είναι βράχοι που ανακόπτουν την πορεία μας, αλλά βράχοι για να αναρριχηθούμε και να προχωρήσουμε. Πολλές φορές λυγίζουμε, αλλά ίσως τελικά χρειάζεται για να μην σπάσουμε.
Συμμετείχες για κάποιο διάστημα στο Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής και Αυτογνωσίας, των Εκδόσεων Ραδάμανθυς. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;
Η εμπειρία μου για αυτή τη συμμετοχή ήταν υπέροχη. Πολύ θα ήθελα να βρω το χρόνο ώστε να την ξαναζήσω. Έκανα νέες γνωριμίες, με ανθρώπους που μας ένωνε κάτι κοινό, η αγάπη μας για τη δημιουργία. Μέσα από το εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής και Αυτογνωσίας των Εκδόσεων Ραδάμανθυς, διαπίστωσα ότι από μια και μόνο ερώτηση του συντονιστή, μπορεί να προκύψει ένα ολόκληρο έργο. Να προκύψει ένα ποίημα, ένα διήγημα, ένα ολάκερο βιβλίο. Μπορούμε μέσα από τη γραφή να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και να αποφορτιστούμε. Θα το συνιστούσα σε όλους, έστω για μια φορά να παρακολουθήσουν ένα τέτοιο κύκλο μαθημάτων.
Κωνσταντίνα, πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς το βιβλίο σου, με τίτλο Vendico. Τι σημαίνει αυτός ο τίτλος και ποιο είναι το θέμα του βιβλίου;
Vendico, σημαίνει εκδίκηση και είναι ιταλική λέξη και από αυτή τη λέξη, προκύπτει η λέξη «Βεντέτα» Το θέμα δηλαδή το οποίο πραγματεύεται αυτό το βιβλίο. Μια βεντέτα κάπου στον ορεινό όγκο της Κρήτης. Το Vendico, είναι μια φανταστική ιστορία, αλλά θα μπορούσε να είναι αληθινή. Πηγή της έμπνευσής μου, είναι ένας γνήσιος λεβέντης κρητικός ο οποίος μου έδωσε πολλές πληροφορίες γύρω από το θέμα και σε συνδυασμό με τις προσωπικές μου εμπειρίες προέκυψε το βιβλίο. Μέσα από αυτές τις σελίδες ήθελα να παρουσιάσω την Κρήτη, η οποία είναι ένα νόμισμα με δύο πλευρές. Ήθελα να δείξω τα θετικά και τα αρνητικά αυτού του τόπου, όπου και τα μεν και τα δε είναι πολλά. Μια ιστορία εκδίκησης, μια ιστορία βεντέτας, από τις πολλές που έχουν αφήσει το στίγμα τους στο νησί και στους ανθρώπους του. Από αυτό το βιβλίο, εισπράττει ο αναγνώστης το μήνυμα ότι η εκδίκηση είναι ο λάθος δρόμος και πως αυτός της συγχώρεσης είναι που δίνει τη λύτρωση.
Είναι το 3ο σου βιβλίο, μετά από το «Σημείο Μηδέν» και το «Ίσαλος Γραμμή». Και στα τρία έργα σου πρωταγωνιστεί η γυναίκα που πασχίζει να τα βγάλει πέρα στη ζωή, αντιμετωπίζοντας είτε δυσμενείς καταστάσεις είτε τους δικούς της δαίμονες. Οι ιστορίες σου γεννήθηκαν από πραγματικά περιστατικά;
Πράγματι, και στα τρία βιβλία, οι πρωταγωνίστριες είναι γυναίκες, οι οποίες είναι αγωνίστριες και δυναμικές. Το άλλο κοινό χαρακτηριστικό τους, είναι η Κρήτη. Οι ιστορίες και των τριών βιβλίων, έχουν έντονο άρωμα και γεύση Κρήτης.
Σ’ ό,τι αφορά το «Σημείο Μηδέν», δημιουργήθηκε όταν εγώ βρισκόμουν σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο της ζωής μου. Έπρεπε να πατήσω το κουμπί της επανεκκίνησης και να ορίσω ένα νέο Σημείο Μηδέν. Όλα αυτά τα οποία βάραιναν την ψυχή μου, ήθελα να τα μετατρέψω σε κάτι θετικό και δημιουργικό, έτσι δίχως να το περιμένω έγραψα το πρώτο βιβλίο, στέλνοντας το μήνυμα στον αναγνώστη, πως κάποια στιγμή οι κύκλοι κλείνουν και πρέπει να είμαστε δυνατοί ώστε να χαράξουμε νέους.
Η «Ίσαλος Γραμμή», γεννήθηκε μέσα στο εργαστήρι δημιουργικής γραφής και αυτογνωσίας των Εκδόσεων Ραδάμανθυς. Έπειτα κατά τη διάρκεια ενός δύσκολου χειμώνα τον Φεβρουάριο του 2019, όπου τα έντονα καιρικά φαινόμενα έπλητταν τη χώρα και ιδιαίτερα την Κρήτη, θέλησα να εκφράσω αυτή την ανησυχία και την αγανάκτησή μου, για τον βιασμό που δέχεται ο πλανήτης. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, γίνονται όλο και πιο έντονα και εμφανίζονται όλο και πιο συχνά. Δεν θα περιοριστώ μόνο στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη. Είναι ένα παγκόσμιο πολυεπίδεδο φαινόμενο, κατά το οποίο εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Περιβαλλοντικοί πρόσφυγες, οι οποίοι ψάχνουν μεσοπέλαγα την Ιθάκη τους, έτσι πρόεκυψε και ο τίτλος «Ίσαλος Γραμμή» ο οποίος είναι ναυτικός όρος. Δεν έχει όμως σημασία το επίθετο το οποίο θα βάλουμε μπροστά από τη λέξη «πρόσφυγας». Ένας άνθρωπος ο οποίος εν μία νυκτί αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του, παίρνοντας μαζί του μόνο τα απολύτως απαραίτητα και τις αναμνήσεις του, είναι ένας πρόσφυγας, που οφείλουμε να τον σεβαστούμε και να τον βοηθήσουμε. Ιστορίες προσφυγιάς όλοι λίγο πολύ έχουμε στο οικογενειακό μας μπαούλο.
Μετά το Vendico, τι άλλο να περιμένουμε;
Για την ώρα δεν ετοιμάζω κάτι. Για να γράψω, θα πρέπει να έχω ένα κίνητρο, μια πηγή έμπνευσης και ένα δυνατό συναίσθημα. Δεν θέλω να γράφω για να λέω ότι γράφω. Θέλω το αποτέλεσμα να ακουμπάει στην ψυχή και στην καρδιά του αναγνώστη. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον να προκύψει κάτι.
Για τις ερωτήσεις: Χρήστος Τσαντής
ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 