
Αναδημοσίευση από το περιοδικό «Κοινωνία και Ψυχική Υγεία», (Τριμηνιαία Επιστημονική Έκδοση του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, για θέματα Υγείας και Κοινωνικού Αποκλεισμού).
«…πάνω απ’ όλα, το Synanon μας κληροδότησε ένα σαφές πολιτικό μήνυμα: Μια κοινωνία ή κοινότητα ανθρώπων, που θέλει να θεραπεύει και να προλαμβάνει την ψυχική αρρώστια, θα πρέπει να κινείται προς περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και ισοπολιτεία…»
[Το άρθρο αυτό δεν αποτελεί ιστορική αναδρομή της ανόδου και της πτώσης του SYNANON. Για τη μελέτη της ιστορίας του προτείνονται τα ακόλουθα βιβλία:
1. Yablonsky, L. (1967) Synanon: the tunnel back. Baltimore: Penguin.
2. Casriel, D. (1963). So fair a house: the story of Synanon. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
3. Janzen, R. (2001) The rise and fall of Synanon: a California utopia. Baltimore, MA: The Johns Hopkins University Press].
Όταν ο Charles Dederich ίδρυε το 1958, στη Santa Monica της Καλιφόρνια, το κοινόβιο του Synanon, σίγουρα δεν μπορούσε να φανταστεί τις σημαντικότατες θετικές επιπτώσεις του εγχειρήματος του, τόσο στη θεραπεία των εξαρτήσεων όσο και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας γενικότερα. Σήμερα, όμως, πενήντα περίπου χρόνια από την ίδρυσή του η συνεισφορά του εγχειρήματος του Dederich, στην κατανόηση και θεραπεία των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, μπορεί να εκτιμηθεί σε όλο της το εύρος.
Αυτή η συνεισφορά δεν περιορίζεται μόνο στη γένεση των θεραπευτικών Κοινοτήτων για Εξαρτημένους, αλλά και στην καθοριστική επίδραση που είχε στην ανάπτυξη σύγχρονων ψυχοθεραπευτικών ρευμάτων, θεραπευτικών αντιλήψεων και θεωριών για την ψυχολογία της Υγείας. Πράγματι, οι εφαρμοσμένες Ιδέες του Dederich στο Synanon επέδρασαν στην τελική διαμόρφωση της θεωρίας και των τεχνικών των Maslow (Πυραμίδα Αναγκών), Perls (Gestalt), Moreno (Ψυχόδραμα), Rogers (Πελατοκεντρική – Ομάδες Συνάντησης) και Casriel (Bonding therapy), (Maslow, 1967, Rawlings & Yates, 2001, Rogers, 1970, Casriel, 1972).
1. Το Synanon διαυγάζει το τοπίο των εξαρτήσεων
Από τη στιγμή της ίδρυσής του, το Synanon ανέτρεψε όλες τις μέχρι τότε ισχύουσες επιστημονικές αντιλήψεις και στάσεις για τη θεραπεία των εξαρτήσεων. Κατ’ αρχάς, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε από τις αρχές του 20ου αιώνα -όταν η εξάρτηση αναγνωρίσθηκε για πρώτη φορά ως αυτόνομη νοσολογική οντότητα- η προσπάθεια δεν προέρχεται από επιστήμονες του χώρου της Ψυχικής Υγείας. Είναι οι ίδιοι οι εξαρτημένοι που, εμπνεόμενοι από το παράδειγμα αυτοβοήθειας των ΑΑ, επιχειρούν με την ίδρυση του κοινοβίου να θεραπεύσουν το πρόβλημά τους. Αυτό το γεγονός εμπεριέχει μια βαθύτατη ανατροπή της παραδοσιακής θεραπευτικής προσέγγισης, που επιφυλάσσει στον πάσχοντα τον ρόλο του παθητικού αποδέκτη της θεραπείας.
Αλλά έπεται και συνέχεια. Το Synanon αποδομεί τη σοβαρότητα του Σωματικού Στερητικού Συνδρόμου, που ο επιστημονικός κόσμος εκείνης της εποχής θεωρεί ως κύριο λόγο διαιώνισης της εξάρτησης. Το αντιμετωπίζει χωρίς εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, με κύριο όπλο την ασφάλεια και την αγάπη που παρέχει το κοινόβιο. Με αυτό τον τρόπο, η βαρύτατη συμπτωματολογία ελαχιστοποιείται ή εξαφανίζεται και οι οπαδοί της νοσολογικής/βιολογικής αντίληψης στερούνται από το βασικότερο επιχείρημά τους. Εισάγει στη θεραπεία την άγνωστη μέχρι τότε έννοια της σκληρής αγάπης. Τα μέλη έχουν δεδομένη τη στήριξη και την αγάπη όλων των άλλων και κυρίως των παλαιότερων μελών, όσο προχωρούν με βάση τον τρόπο ζωής του κοινοβίου. Όταν όμως οι συμπεριφορές τους δεν στηρίζουν την κοινή προσπάθεια, αντιμετωπίζουν τη σκληρή αντιπαράθεση όλων των άλλων.
Τα «Synanon games», δηλαδή οι ομαδικές συναντήσεις μέσα στις οποίες λαμβάνουν χώρα αυτές οι αντιπαραθέσεις μέσα σε κλίμα απόλυτης ισότητας, έμειναν στην ιστορία της ψυχοθεραπείας για τη δυνατότητά τους να καταρρίπτουν τις μάσκες, να αποκαλύπτουν και στη συνέχεια να καλύπτουν τις βασικές ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες που ενυπάρχουν σε κάθε άνθρωπο, οι οποίες όταν δεν ικανοποιούνται οδηγούν σε σκληρές συμπεριφορές, νόμιμες ή παράνομες. Η όλη διαδικασία προσομοιάζει με αρχαία τραγωδία, με την κάθαρση να έρχεται στο τέλος και να αναδεικνύει το κοινό πεπρωμένο της ανθρώπινης ύπαρξης.
2. To Synanon αλλάζει το τοπίο στη θεραπεία
Στις αρχές τις δεκαετίας του 1960, το αυτοδιαχειριζόμενο και αυτοχρηματοδοτούμενο κοινόβιο του Synanon αποτελεί, για την πλειονότητα του επιστημονικού κόσμου και την αμερικανική κοινή γνώμη, το μόνο μέρος σε ολόκληρο τον κόσμο, όπου ένας τοξικομανής, ακόμη και με βαρύτατο εγκληματικό παρελθόν, μπορεί οριστικά να αποθεραπευτεί. Οι επισήμως διαπιστευμένες για την αντιμετώπιση του προβλήματος ψυχολογικές και ψυχιατρικές υπηρεσίες, όχι μόνο είναι ανήμπορες να θεραπεύσουν, αλλά αδυνατούν ακόμη και να ανακουφίσουν στοιχειωδώς τους εκατομμύρια εξαρτημένους και τις οικογένειές τους.
Έτσι, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κοινωφελείς οργανισμοί, ακόμη και κρατικοί φορείς, στρέφονται προς το Synanon αναζητώντας βοήθεια. Μέλη του Synanon αναλαμβάνουν την ίδρυση και τη λειτουργία κοινοβίων σε όλη την Αμερική, σε συνεργασία ή όχι με επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας. Τα νέα κοινόβια εμφορούνται από τις αρχές και τις αντιλήψεις για τη θεραπεία του Synanon. Σε αντίθεση με τη μητέρα-Synanon, ενθαρρύνουν την κοινωνική επανένταξη των μελών τους, δέχονται εξωτερικές οικονομικές χορηγίες, καθώς επίσης και επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας για προσωπικό τους. Οι επαγγελματίες, όπως άλλωστε και όλα τα μέλη, γίνονται δεκτοί υπό τον όρο ότι ενστερνίζονται τη φιλοσοφία του κοινοβίου. Οι επαγγελματίες είναι αυτοί που εισάγουν στα Κοινόβια στοιχεία της θεραπευτικής Κοινότητας του M. Jones. Ανεξάρτητα από την προέλευσή του, το προσωπικό εμφορείται από υψηλά ιδανικά. Διαθέτει γνήσιο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπό του, την προσωπική του ανάπτυξη και τα κοινωνικά προβλήματα. Απόφοιτοι αυτών των Κοινοβίων ιδρύσαν και άλλα τέτοια, κοινοβιακού τύπου, σπίτια σε όλη την Αμερική. Έτσι, βασισμένη στις ανησυχίες και τον εθελοντισμό αυτών των πρωτοπόρων, η γένεση της θεραπευτικής Κοινότητας για εξαρτημένους είναι γεγονός.
Παρόλα αυτά, η ονομασία «θεραπευτική Κοινότητα» καθιερώθηκε αργότερα, μετά το 1966. Τα πρώτα χρόνια επικράτησε η ονομασία «Σπίτια της Ιδέας», γιατί, όπως ήδη ειπώθηκε, όλες αυτές τις ανθρώπινες Κοινότητες συνέδεε η κοινή κληρονομιά των Ιδεών και των αντιλήψεων περί θεραπείας του Synanon. Η «Ιδέα» ήταν απλή: θεραπεία των εξαρτημένων σημαίνει προσωπική αλλαγή• αληθινή και μόνιμη αλλαγή δεν μπορεί να υπάρξει στο απάνθρωπο κοινωνικό περιβάλλον, το οποίο διαμορφώθηκε για να υπηρετεί την οικονομική ανάπτυξη και όχι τις συναισθηματικές και ηθικές ανθρώπινες ανάγκες. Αυτό το περιβάλλον, όχι μόνο δεν ενισχύει τη διαδικασία της ανάρρωσης, αλλά είναι αυτό το οποίο προ- καλεί την αρρώστια. Οι ιδέες αυτές αποτέλεσαν τον πυρήνα φιλοσοφίας της Θ.Κ. «Ιθάκη» (Βλ. Ζαφειρίδης Φ., 1987).
Τα «Σπίτια της Ιδέας» κατέστησαν δυνατή την επίτευξη του στόχου της προσωπικής αλλαγής των μελών τους, γιατί διέθεταν ένα περιβάλλον, το οποίο δεν αποτελούσε αντίγραφο της πραγματικής κοινωνίας, αλλά υπόδειγμα πρωτοχριστιανικής η κομουνιστικής μικροκοινωνίας. (Το Synanon καλύπτει τις πραγματικές οικονομικές ανάγκες του κάθε μέλους κι δεν λαμβάνει υπόψη τα συνήθη κριτήρια μόρφωσης, εξειδίκευσης, θέση στην ιεραρχία κ.λπ.).
Σε αυτές τις μικροκοινωνίες, με τη θεσμοθετημένη ισοπολιτεία και κοινωνική δικαιοσύνη, ήταν η ασφάλεια, η εμπιστοσύνη, η αγάπη, η αλληλεγγύη, η εντιμότητα και οι στενοί ανθρώπινοι δεσμοί, τα οποία ευόδωναν την προσωπική αλλαγή. Αυτό σημαίνει ότι ο αγώνας για προσωπική αλλαγή οφείλει να είναι ταυτοχρόνως αγώνας και για αλλαγή του κοινωνικού περιβάλλοντος. (Τις ίδιες αξίες υιοθετούσε και το κίνημα της Ανθρωπιστικής ψυχολογίας, ως βασική προϋπόθεση δημιουργίας ψυχοθεραπευτικής σχέσης και αλλαγής των πελατών. Με τη διαφορά ότι ήταν λίγοι εκείνοι, όπως ο Fromm [1955], o Reich [1948], o May [1960], ο όψιμος Rogers [1980], οι οποίοι τόνισαν τη σημασία της κοινωνικής αλλαγής για τη διασφάλιση όρων προσωπικής ανάπτυξης. Αργότερα το κίνημα της Κριτικής Ψυχολογίας [Prilletensky & Fox, 1997] υιοθέτησε απόλυτα τη θέση για κοινωνική και πολιτική αλλαγή, ως προϋπόθεση προαγωγής της ψυχικής υγείας).
Αυτή η θέση προσέδιδε πολιτική διάσταση στην έννοια της θεραπείας. Γιατί κοινωνική αλλαγή, χωρίς πολιτική αλλαγή, δεν νοείται. Η αναγωγή της θεραπείας σε πολιτική πράξη και η ανατροπή της κυρίαρχης αντίληψης περί θεραπευτικής ουδετερότητας, η οποία προήλθε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ψυχικής Υγείας από τα ίδια τα υποκείμενα της θεραπείας, δημιούργησε το έδαφος για μελλοντική σύγκρουση του κινήματος των Θεραπευτικών Κοινοτήτων -όπως μετονομάσθηκαν εντωμεταξύ τα «Σπίτια της Ιδέας»- με το ιδεολογικοπολιτικό κατεστημένο και το επιστημονικό του εποικοδόμημα. (Η σύγκρουση τελικώς έλαβε χώρα στη θεραπευτική κοινότητα του Daytop στη Νέα Υόρκη, το 1968. Η κοινότητα αυτή υπό την χαρισματική ηγεσία του D. Deitch, αποτελούσε εκείνη την εποχή πρότυπο για όλα τα θεραπευτικά εγχειρήματα της Αμερικής. Τελικώς η σύγκρουση έληξε με αποπομπή του Deitch, με την κατηγορία της πολιτικοποίησης της θεραπείας. Έκτοτε, οι Θεραπευτικές Κοινότητες, με ελάχιστες περιοδικές εξαιρέσεις, παραιτήθηκαν από την αρχική τους φιλοσοφία κι έδωσαν έμφαση σε εργαλεία και τεχνικές που κληρονόμησαν από τα αρχικά πρότυπα).
Αυτή η σύγκρουση κατέληξε τελικώς σε ήττα του κινήματος των Θεραπευτικών Κοινοτήτων, το οποίο, σε αντίθεση με το Synanon, όντας οικονομικά εξαρτημένο από κρατικές και άλλες οικονομικές επιδοτήσεις, υποχρεώθηκε σε παραίτηση από τις ιδεολογικές και πολιτικές του καταβολές, προκειμένου να διασφαλίσει την επιβίωσή του.
3. O επαναπροσδιορισμός της έννοιας της θεραπείας από το Synanon και το πολιτικό του μήνυμα.
Το κοινόβιο του Synanon εισήγαγε για πρώτη φορά στην ιστορία των θεραπευτικών εγχειρημάτων κοινωνικές και πολιτικές παραμέτρους στη θεραπεία της εξάρτησης. Είχε προηγηθεί η εισαγωγή από τους ΑΑ, το 1935, της πνευματικής διάστασης στη θεραπεία της εξάρτησης. Μέχρι την εμφάνιση των ΑΑ και του Synanon, οι επαγγελματικές προτάσεις περιόριζαν την έννοια της θεραπείας σε μία στενή ψυχολογικοποιημένη εκδοχή, που ασχολούνταν αποκλειστικά με την παρατήρηση και κατανόηση ψυχολογικών μηχανισμών παραβλέποντας στην πορεία τη διαλεκτική των ανθρώπινων προβλημάτων.
Αντίθετα, η διευρυμένη οπτική του Synanon αντιμετώπιζε την εξάρτηση ως προϊόν της δυναμικής αλληλεπίδρασης προσωπικού-κοινωνικού-πολιτικού. Έτσι, η παραδοχή ότι η κοινωνία είναι άρρωστη, δεν μπορούσε να αποτελεί άλλοθι για αρρωστημένες προσωπικές συμπεριφορές, ιδιαίτερα όταν αυτές στρέφονταν εναντίον της ίδιας της ζωής. Αλλά και αντίστροφα, η άδικη, ανήθικη και παθητική κοινωνία, όταν παραιτείται από την αλλαγή και τη βελτίωσή της, δε δικαιούται να προσδοκά την αλλαγή των μελών της και μάλιστα να καταστέλλει με βία συμπεριφορές που ουσιαστικά υπαγορεύει η ίδια. Με βάση αυτή τη φιλοσοφία, το Synanon δεν εγκλώβισε ποτέ τις προσεγγίσεις του στη στενή σχέση φαρμακευτικής δράσης της ουσίας και του ανθρώπου, όπως πράττει το νοσολογικό πρότυπο. Αντίθετα, ερμηνεύοντας την εξάρτηση ως προϊόν αλληλεπίδρασης μεταξύ προσωπικών ελλειμμάτων που καθιστούν την ανθρώπινη ύπαρξη ευάλωτη και δυσμενούς περιβαλλοντικής συνθήκης, εστίασε τόσο στην προσωπική ανάπτυξη όσο και στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος, που θα υποστήριζε την προσωπική αλλαγή και την προαγωγή της ψυχικής υγείας των μελών του.
Ακριβώς για να διαμορφώσει αυτό το κατάλληλο περιβάλλον, το Synanon αντέστρεψε τις κυρίαρχες κοινωνικές αξίες και αντιλήψεις. Έτσι, ενώ για την ευρύτερη κοινωνία το χρήμα είχε σημαίνοντα ρόλο, για την κοινότητα Synanon δεν είχε απολύτως καμία αξία. Αν στην κοινωνία κυριαρχεί το ψέμα, η υποκρισία, η ανεντιμότητα, στο Synanon κυριαρχεί η απόλυτη ειλικρίνεια και εντιμότητα. Επεκτείνοντας αυτές τις ανατροπές σε όλο το φάσμα της εσωτερικής κοινωνικής ζωής του, το Synanon δημιούργησε μία ουτοπική κοινότητα. Δεν ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που δημιουργήθηκε μια τέτοια Κοινότητα. Ήταν η πρώτη φορά που αποδείχθηκε με τόσο χειροπιαστό τρόπο, ότι η ουτοπία μπορεί να προσφέρει απαντήσεις στα σύγχρονα ανθρώπινα αδιέξοδα. Αυτή η διαπίστωση αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους απανταχού ρομαντικούς της γης, καθώς δικαιώνει το όραμά τους για ανθρωπινότερη κοινωνία. Αυτό άλλωστε εξηγεί το γεγονός ότι, μετά τα πρώτα χρόνια, στα κοινόβιά του Synanon συνέρρεαν άνθρωποι που δεν ήταν εξαρτημένοι από ψυχοτρόπους ουσίες, αλλά από τον αρρωστημένο τρόπο ζωής που υπαγόρευε η απορυθμισμένη κοινωνία της ελεύθερης αγοράς.
Παρόλα αυτά, η συνεισφορά του Synanon στο πεδίο των εξαρτήσεων δεν συνίστατο τόσο στις επαναστατικές ιδέες και αντιλήψεις του, όσο στην επιβεβαίωση της ορθότητας αυτών των ιδεών από την επιτυχία των εφαρμογών του. Γιατί, ανεξάρτητα από την ριζοσπαστικότητα των ιδεών του, το Synanon αποτέλεσε την πρώτη επιτυχή εφαρμογή μιας θεωρίας στην ιστορία των εξαρτήσεων. Μέχρι τότε, οι κυρίαρχες νοσολογικές θεωρίες και αντιλήψεις βιολογικής, συμπεριφορικής ή ψυχαναλυτικής έμπνευσης, αποτύγχαναν σταθερά στις εφαρμογές τους (Kooyman, 1993, Yablonsky, 1994). Αλλά, πάνω απ’ όλα, το Synanon μας κληροδότησε ένα σαφές πολιτικό μήνυμα: Μια κοινωνία ή κοινότητα ανθρώπων, που θέλει να θεραπεύει και να προλαμβάνει την ψυχική αρρώστια, θα πρέπει να κινείται προς περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και ισοπολιτεία.
4. To Synanon και οι επαγγελματίες της θεραπείας της εξάρτησης
Τόσο η υπερβολική κριτική που ασκήθηκε στο μοντέλο του Dederich από τους επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας όσο και η αδυναμία τους, επί ένα περίπου αιώνα, να διατυπώσουν μια πρόταση πραγματικά θεραπευτική για τον τοξικομανή, έχουν μια κοινή βάση: την τάση των επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας να προσεγγίζουν και να ερμηνεύουν τα πάντα, με γνώμονα τη στενή επιστημονική τους γνώση και τα φτωχά, σε σχέση με το εύρος της ζωής, πανεπιστημιακά τους εφόδια. Εφόδια που ωστόσο αποδείχτηκαν άχρηστα στην περίπτωση της φαρμακευτικής εξάρτησης.
Πράγματι, από την εποχή του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου (1861-1865), η Αμερική αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα κατάχρησης οπιούχων, κοκαΐνης και αργότερα αλκοόλ και βαρβιτουρικών. Με την ανάπτυξη της καταναλωτικής κοινωνίας, μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το πρόβλημα επιδεινώνεται και αποκτά βαθμιαία ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οι υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (Ψυχιατρικές Κλινικές, Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής, Ψυχοθεραπευτικά Κέντρα και λοιπές διαθέσιμες επαγγελματικές δομές) αποτυγχάνουν πλήρως στη θεραπεία της εξάρτησης (De Leon, 2004)! Έπρεπε να ιδρυθεί το Synanon, το 1958, για να δούμε, στην κυριολεξία για πρώτη φορά, θεραπευμένους χρήστες σκληρών ναρκωτικών.
Αυτός ήταν ο λόγος που η επιτυχία του Synanon προκάλεσε έκπληξη και απορία στους ειδικούς της Ψυχικής Υγείας. Δεκάδες επώνυμοι και ανώνυμοι επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο, συνέρρεαν στα κοινόβιά του, προκειμένου να μελετήσουν το φαινόμενο. Μελετώντας κανείς την εσωτερική ζωή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μοντέλου, όπως η επιμονή του στις αξίες της δικαιοσύνης, της ισοπολιτείας, της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, της βαθιάς ανθρώπινης σχέσης, της ανάληψης προσωπικής ευθύνης, αλλά και στη διεξαγωγή σεμιναρίων φιλοσοφίας, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όλα αυτά διαμόρφωναν κλίμα ηθικής και πνευματικής ανάτασης και προσέδιδαν νόημα ζωής στα μέλη. Σε αυτές ακριβώς τις «ιδιορρυθμίες», τις οποίες με ευλάβεια διακονούσε το Synanon και οι οποίες δεν συναντιούνται σε καμία επαγγελματική θεραπευτική πρόταση, οφείλουμε να αποδώσουμε την ικανότητα του κοινοβίου, όχι απλώς να αλλάζει τις συμπεριφορές των μελών του, αλλά στην κυριολεξία να μεταμορφώνει ψυχολογικά «διαταραγμένους» και «ανισόρροπους», με βαρύτατο εγκληματικό παρελθόν, σε ανθρώπους με όλη τη σημασία της λέξης. Κατά συνέπεια, ακριβώς στην έλλειψη τέτοιων χαρακτηριστικών θα πρέπει να αποδώσουμε την αποτυχία των παραδοσιακών επαγγελματικών Υπηρεσιών Υγείας στη θεραπεία, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας στην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων.
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε η εμπειρία του Synanon αποτέλεσε και αποτελεί μια πρόκληση για την κοινωνία και ιδιαιτέρως για τους επιστήμονες της Ψυχικής Υγείας: Προκειμένου να δημιουργήσουν αποτελεσματικές θεραπευτικές προτάσεις, οφείλουν να διευρύνουν την έννοια της θεραπείας, προς μία περισσότερο ολιστική κατεύθυνση, εισάγοντας κοινωνικές, ιδεολογικές και ηθικές παραμέτρους. Αλλά ακριβώς αυτές οι νέες εισαγωγές στην έννοια της θεραπείας, θέτουν νέες προκλήσεις και νέα ερωτήματα:
Ποιά ακριβώς οφείλει να είναι η ταυτότητα του θεραπευτή προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στη νέα διευρυμένη έννοια της θεραπείας; Οφείλει να διαθέτει κοινωνικές και πνευματικές ανησυχίες, ήθος, νόημα και φιλοσοφημένη στάση ζωής; Αν ναι, είναι ζήτημα κατάλληλου εκπαιδευτικού πλαισίου, προκειμένου αυτά να αποκτηθούν από τους λειτουργούς της Υγείας, ή πρόκειται για γνωρίσματα που αποκτώνται από προσωπική επιλογή και διάθεση προσωπικής ανάπτυξης, όπου η επαγγελματική εκπαίδευση παίζει δευτερεύοντα ρόλο;
*Φοίβος Ζαφειρίδης, Ψυχίατρος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας, Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ
Βιβλιογραφία
Casriel, D., (1972). A Scream Away from Happiness. Grosset & Dun-lap, Inc., New York.
De Leon, G., (2004). Commentary on »Self-help organizations for alcohol and drug problems: Toward evidence-based practice and policy. Journal of Substance Abuse Treatment 26, 163-165.
Fromm, Er., (1955). The Sane Society. New York: Rinehart & Company.
Kooyman, M., (1993). The therapeutic community for addicts: in-timacy, parent involvement and treatment success. Amsterdam / Lisse: Swets & Zeitlinger.
Maslow, A. H., (1967). Synanon and eupsychia. Journal of Humanistic Psychology, 7(1), 28 – 35.
May, R., (1961). Κεφάλαιο πρώτο. In: R. May, Existential Psychology (Emp. ‘EkS.). New York: Random House.
Prilletensky, Is. & Fox, D. (1997). Introducing Critical Psychology: Values, Assumptions and the Status Quo. London: Sage Publications.
Reich, W., (1948). Listen, Little Man!. New York: The Noonday Press.
Rogers, Carl. (1980). A Way of Being. Boston: Houghton Mifflin Company.
Rogers, C. (1970). Carl Rogers on Encounter Groups. New York: Haper and Row.
Yablonsky, L. (1994). The Therapeutic Community. New York: Gardner Press.
Yates, R., Rawlings, B., (2001). Introduction. In: Therapeutic Communities for the Treatment of Drug Users. Yates, R., Rawlings, B., (Επιμ. Εκδ.). London & Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
Ζαφειρίδης, Φ. (1987). Βασικές αρχές λειτουργίας της θεραπευτικής κοινότητας. Αθήνα: Επιτομή 11ου Πανελλήνιου Ψυχιατρικού Συνεδρίου.
«ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ»
Τριμηνιαία Επιστημονική Έκδοση, για θέματα Υγείας και Κοινωνικού Αποκλεισμού
Ιδιοκτησία: Επιτροπή Ερευνών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Εκδότης – Διευθυντής: Μπαϊρακτάρης Κώστας
Επιστημονική Επιτροπή: Δικαίου Μαρία, Ζαφειρίδης Φοίβος, Μεγαλοοικονόμου Θεόδωρος, Μιχαήλ Σάββας, Μπακιρτζής Κων/νος, Μπιτζαράκης Παντελής, Πανταζής Παύλος, Παπαϊωάννου Σκεύος, Φαφαλιού Μαρία
Συντακτική Ομάδα: Γεωργάκα Ευγενία, Λαϊνάς Σωτήρης, Σταμάτη Γιούλη, Φίγγου Λία, Φραγκιαδάκης Κων/νος
Εποπτεία Τεύχους: Ζαφειρίδης Φοίβος, Λαϊνάς Σωτήρης
Επιμέλεια κειμένων: Σταμάτη Γιούλη
Εκτύπωση / Βιβλιοδεσία: Κανάκης Ευθύμιος, Grapholine
Οικονομική Διαχείριση: Αδάμ Σοφία
Δημιουργία σκίτσων: Ακοκαλίδης Γεώργιος
Το Επιστημονικό Περιοδικό με τίτλο «ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ» εκδίδεται στο πλαίσιο του έργου «Δράσεις για την άρση των εμποδίων κοινωνικής ένταξης και εργασιακής ενσωμάτωσης κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων» που υλοποιείται από το Τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. (Ε.Π. «Υγεία-Πρόνοια 2000-2006», Άξονας Προτεραιότητας 1 «Υγεία», Μέτρο 1.4 «Ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας»). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κατά 75% και από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κατά 25%.