5 ΚΑΙ 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΝΤΑΡΙΑΝΩΝ
Προπώληση εισιτηρίων από τη Δευτέρα 30/8 έως και την Παρασκευή 3/9 στον Πολυχώρο Ραδάμανθυς, 7-9 το απόγευμα. Εισιτήρια θα υπάρχουν και στο θεάτρο Λενταριανών τις ημέρες της παράστασης
«Κάθε γυναίκα είναι μοναδική»
–Παναγιώτη, επιμελείσαι της σκηνοθεσίας από κοινού με τη Θεοδώρα Zώη στη θεατρική παράσταση «Ιστορίες που δεν ήθελαν να μεγαλώσουν», που ανεβαίνει στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου στα Χανιά, στη σκηνή του Θεάτρου Λενταριανών, ενώ έχεις κάνει και τη μεταφορά-θεατρική διασκευή από το ομώνυμο βιβλίο της Χαρίκλειας Ντερμανάκη (κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς), στο οποίο και στηρίζεται η παράσταση. Υποθέτω ότι ανακάλυψες στο βιβλίο στοιχεία που σε συνεπήραν και σας παρακίνησαν με τη Θεοδώρα να προχωρήσετε στη φιλόδοξη αυτή θεατρική πρόταση. Ποια είναι αυτά;
Αυτό που κυρίως εντόπισα είναι ότι οι ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο είναι γνώριμες και διαχρονικές. Αυτό ήδη έχει αποδειχθεί, καθώς, ενώ ακόμα είμαστε στις πρόβες, τα γεγονότα μας δείχνουν πόσο επίκαιρο είναι αυτό το έργο, ιδίως για ό,τι υφίστανται οι γυναίκες ακόμα και σήμερα.
-Ποια θα αναδείκνυες ως κεντρική ιδέα του έργου;
Για την παράσταση εστιάσαμε στη φεμινιστική, κυρίως, και όχι στην ηθογραφική σκοπιά του βιβλίου. Τόσο το πρωτότυπο κείμενο, το βιβλίο της κας Ντερμανάκη, όσο και η θεατρική διασκευή δείχνουν την καταπίεση και τον «εγκλεισμό της γυναίκας» σε ένα ρόλο που της κληροδοτήθηκε, στην ουσία, και δε φαίνεται μόνο σε ακραία περιστατικά, όπως η γυναικοκτονία ή ο ξυλοδαρμός, αλλά χαρακτηρίζει κάθε έκφανση της καθημερινότητας της μέσης γυναίκας του δυτικού κόσμου.
-Άρα, υπάρχει άμεση σύνδεση με την επικαιρότητα και τη ζωντανή πραγματικότητα της εποχής. Αυτό μαρτυρά μια στόφα ευαισθητοποιημένου δημιουργού. Πώς, λοιπόν, προσεγγίζεις τη χιονοστιβάδα αποκαλύψεων που ζήσαμε την τελευταία περίοδο και που έφεραν στο προσκήνιο έντονα το προηγούμενο διάστημα τη διαιωνιζόμενη και αμείωτη υποβάθμιση και πολύπλευρη κακοποίηση που υφίστανται οι γυναίκες στο διάβα και του 21ου αιώνα; Θεωρείς ότι η συζήτηση έθεσε το δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων;
Είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση, καθώς το συγκεκριμένο πρότζεκτ άρχισε κάποιους μήνες πριν από αυτόν τον καταιγισμό περιστατικών, όπως αυτό στα Γλυκά Νερά. Παράλληλα με τη λύπη που αισθανόμαστε για όλα αυτά και εγώ και οι συνεργάτες μου, είναι όψεις που παράλληλα μας επιβεβαίωσαν πόσο ταιριαστό είναι το μήνυμα της παράστασης στο σήμερα.
-Πάμε λίγο να ιχνηλατήσουμε την έτερη ιδιότητά σου, τη συγγραφική. Είναι αρκετά δύσκολο να συλλάβουμε τη συνθετότητα που έχει το έργο της μετάβασης από τη λογοτεχνική φόρμα σε μια σαφώς πιο αφαιρετική εκδοχή, όπως το διασκευασμένο κείμενο για μια θεατρική παράσταση. Ποιες ιδιαίτερες δυσκολίες συνάντησες κατά τη συγκεκριμένη διασκευή;
Η μία και μοναδική ίσως ήταν το να είμαι σίγουρος ότι η διασκευή μου δε θα διαστρεβλώσει και δε θα προσβάλει το πρωτότυπο έργο της δημιουργού. Είναι σαν να κρατάς στα χέρια σου κομμάτια από την ψυχή ενός ανθρώπου και να πρέπει να τα ταιριάξεις με τα δικά σου. Απ’ ό,τι μου είπε η δημιουργός του έργου, το πέρασα με επιτυχία αυτό το εμπόδιο.
-Ασφαλώς, αυτό αποτελεί μια πρώτη επιτυχία. Άλλωστε, έχεις στο ενεργητικό σου ήδη αρκετές μικρές και μεγάλες αξιόλογες συγγραφικές-θεατρικές πραγματείες. Με δεδομένη, λοιπόν, μια συγκεντρωμένη πείρα που έχεις αποκτήσει, τελικά πού θα εντόπιζες ότι συγκλίνουν και πού διαφοροποιούνται οι ρόλοι του συγγραφέα και του διασκευαστή;
Αρχικά, ως αναγνώστης και θεατής, πάνω απ’ όλα δεν μπορώ να δεχτώ ότι ένας διασκευαστής δεν είναι και συγγραφέας. Δεν μπορείς να πάρεις απλά μία παραγγελία. Όταν διασκευάζεις κάτι, σου μιλάει η έμπνευσή σου και μόνο συζητώντας για τη διασκευή, παράλληλα με την έμπνευση του συγγραφέα. Σε κάθε περίπτωση, το αρχικό κείμενο πρέπει να το αγαπήσεις. Αν δεν μπορείς, καλύτερα να μην το διασκευάσεις κι ας μπορεί να γίνει η «επιτυχία της χρονιάς». Η συγγραφή δεν είναι επιχείρηση, κι ας έχουν κάποιοι αντίθετη γνώμη.
-Δεν υπάρχει αμφιβολία. Για να γενικεύσουμε, κατά κάποιο τρόπο, τη συζήτησή μας, συνολικά η παράσταση που ανεβάζετε «γεννήθηκε» μέσα σε ευρύτερα αντίξοες κοινωνικές συνθήκες. Αλήθεια, ως νέος δημιουργός, πώς βίωσες τις αντιξοότητες που γιγαντώθηκαν για όλους τους ανθρώπους του πολιτισμού την περίοδο της καραντίνας και ήρθαν να επισφραγίσουν την εγκατάλειψη που χαρακτηρίζει πιο διαχρονικά τη στάση της Πολιτείας απέναντι στην αυθεντική λαϊκή δημιουργία;
Προσωπικά, εκμεταλλεύτηκα το χρόνο μου για να γράψω κάποια πράγματα που ήθελα, όπως άλλωστε και αυτή τη διασκευή, που γράφτηκε εν μέσω καραντίνας, για να προλάβω την επόμενη μέρα, καθώς εργάζομαι χρόνια στον ιδιωτικό τομέα για τον βιοπορισμό μου. Η τέχνη είναι άχρηστη στους κυβερνώντες και χρήσιμη στους Ανθρώπους, λογικό να μη μπορέσουν να λύσουν την εξίσωση.
-Επανερχόμενοι στο περιεχόμενο της παράστασης, θα σκέφτονταν κάποιοι ότι το έργο, έχοντας στο επίκεντρο το γυναικείο ζήτημα, απευθύνεται κυρίως στο γυναικείο κοινό. Έχει βάση μια τέτοια θεώρηση ή η απήχησή του είναι δυνάμει καθολική;
Δεν υπάρχουν, κατά τη γνώμη μου, αντρικά και γυναικεία θέματα. Αρχικά το έργο δεν είναι αφοριστικό απέναντι στους άντρες, αλλά στα κοινωνικά στερεότυπα που ασπάζονται άντρες και γυναίκες. Όχι όμως όλοι. Υπάρχουν πολλοί άντρες που σκέφτονται έξω από το καλούπι και άλλοι που απλά δεν έτυχε να σκεφτούν κι αλλιώς. Επομένως, ανοίγουμε αυλαία για όλο το κοινό.
-Δώσε μας, ως κατακλείδα, το κυρίαρχο μήνυμα που εκπέμπει το έργο, αυτό που θα θέλατε να συνοδεύσει το θεατή, καθώς θα φεύγει από το θέατρο.
Θα προδώσω μία ατάκα του έργου, σύνθετη μέσα στην απλότητά της: «Κάθε γυναίκα είναι μοναδική». Στη παράσταση, πιστεύω, θα το αναλύσουμε καλύτερα.
Παναγιώτη, ευχαριστούμε για τις ενδιαφέρουσες αυτές προσεγγίσεις που μοιράστηκες μαζί μας και ευχόμαστε η παράσταση να έχει την προσδοκώμενη επιτυχία.
Ευχαριστώ πολύ.
ΜΑΚΗΣ ΠΕΤΣΑΣ
«Οι «Ιστορίες που δεν ήθελαν να μεγαλώσουν» θα μπορούσαν να αφιερωθούν στη μνήμη της Ελένης Τοπαλούδη, σαν μια μεγάλη συγνώμη εκ μέρους της κοινωνίας μας. Θα μπορούσαν όμως να αφιερωθούν και στην Έλλη Παπαεμμανουήλ, σαν ένα μεγάλο ευχαριστώ για τον τρόπο με τον οποίο τιμά την επιστήμη, την έρευνα και το γυναικείο φύλο…». Χαρίκλεια Ντερμανάκη.
«Σε κάθε γύρισμα της σελίδας, σε κάθε νέα ιστορία, η συγγραφέας καταφέρνει με τη γραφή της να μας δημιουργήσει συναισθήματα. Νιώθουμε το φόβο ενός μικρού παιδιού, θαυμάζουμε τη γυναίκα που κέρδισε την ευτυχία της, ζώντας πολλές μικρές και μεγάλες δυστυχίες, γευόμαστε τη γλύκα μιας σοκολάτας από τα χέρια των γιαγιάδων που την χάρισαν, καθώς και την πικρία της αγάπης όπου έμενε κρυφή, δίχως κανακέματα και συναισθηματισμούς. Συμπονούμε τη γυναίκα που κοιτάζεται στον καθρέφτη και τα είδωλα της φαίνονται μακρινά, μας θλίβει η κλειστή κοινωνία που υπογράφει την καταδίκη μιας κοπέλας μόνο και μόνο για να κλείσουν τα στόματα, μαγευόμαστε με τα λόγια ενός ερωτευμένου, θυμώνουμε με τον άντρα που σήκωνε το χέρι του, λυπόμαστε σε κάθε ματαίωση ονείρων… Και αναρωτιόμαστε. Άραγε, πόσα κλειστά παντζούρια κρατούν σιωπηλές ιστορίες που δεν μπορούν να ακουστούν.
Η συγγραφέας, καταφέρνει και μας ανοίγει την πόρτα σε κάθε ιστορία. Η τιμή ενός κοριτσιού, η ζήλια μιας γυναίκας, η γυναίκα δίχως αυτοπεποίθηση, η γυναίκα που βασανίζεται αλλά δειλιάζει να βγει από την ίδια της τη φυλακή, η γυναίκα δίχως ζωή. Το επίκεντρο μες τη ρουτίνα της καθημερινότητας που ξεθωριάζει στιγμές μοναδικές…», Ζαφειρία Μαμάτση.
ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 