Από παντού ξεφυτρώνει η ΕΣ-Α.
Κι εκείνοι συνεχίζουν τον καυγά
για του Μπέμπελ και του Λένιν το αισθητήριο.
Ώσπου, με του Κάουτσκι και του Μαρξ
τα τεφτέρια
στα κουρασμένα, φαγωμένα τους χέρια,
συμφωνούν στων Ναζί το απομονωτήριο.
(Στρατόπεδο συγκέντρωσης Εστερβέγκεν, 1934. Μερικοί κρατούμενοι ανακατεύουν τσιμέντο.)
ΜΠΡΥΛ (σιγανά στον Ντήβενμπαχ): Κρατήσου μακριά απ’ τον Λόμαν, δεν είναι σίγουρος.
ΝΤΗΒΕΝΠΑΧ (δυνατά): Ε,Λόμαν, ο Μπρυλ λέει να κρατηθώ μακριά σου, γιατί δεν είσαι σίγουρος.
ΜΠΡΥΛ: Γουρούνι.
ΛΟΜΑΝ: Εσύ το λες αυτό, Ιούδα; Γιατί πήγε απομόνωση ο Καρλ;
ΜΠΡΥΛ: Μήπως εξαιτίας μου; Μήπως έχω εγώ τσιγάρα, που κανένας δεν ξέρει που τα βρίσκω;
ΛΟΜΑΝ: Πότε είχα εγώ τσιγάρα;
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ: Προσοχή!
(Η φρουρά των Ες-Ες περνάει στο πρόχωμα από πάνω τους.)
ΕΣ-ΕΣ: εδώ ακούστηκαν κουβέντες. Ποιός μίλησε; (Κανείς δεν απαντάει.) Αν ξαναγίνει, θα πάτε όλοι στην απομόνωση. Καταλάβατε; Τραγουδάτε!
(Οι κρατούμενοι τραγουδούν την πρώτη στροφή του τραγουδιού «Οι στρατιώτες του βάλτου». Ο Ες-Ες προχωρεί.)
Όπου κι αν το μάτι ρίξεις
βάλτος και ξερά κλαδιά
τα πουλιά δεν κελαηδούνε
στην ξερή βελανιδιά.
Στρατιώτες του βάλτου
τραβάμε με φτυάρια
στο βάλτο.
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ: Μα γιατί τσακωνόσαστε ακόμα και τώρα;
ΝΤΗΒΕΝΜΠΑΧ: Μη σε νοιάζει εσένα, ερευνητή, δεν καταλαβαίνεις εσύ. (Για τον Μπρυλ.) Αυτουνού εδώ το κόμμα υπερψήφισε χτες στο Ράιχσταγκ την εξωτερική πολιτική του Χίτλερ. Κι αυτός-(δείχνει τον Λόμαν)-λέει πως η εξωτερική πολιτική του σημαίνει πόλεμο.
ΜΠΡΥΛ: Όχι όμως αν είμαστε εμείς παρόντες.
ΛΟΜΑΝ: Μ’ εσάς παρόντες έγινε κιόλας ένας πόλεμος.
ΜΠΡΥΛ: Άλλωστε η Γερμανία είναι πολύ αδύνατη στρατιωτικά.
ΛΟΜΑΝ: Πάντως στο γάμο σας με τον Χίτλερ του δώσατε προίκα ένα θωρηκτό.
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ (στον Ντήβενμπαχ): Εσύ τί ήσουνα; Σοσιαλδημοκράτης ή κομμουνιστής;
ΝΤΗΒΕΝΜΠΑΧ: Κρατιόμουνα απ’ έξω.
ΛΟΜΑΝ: Κι όμως, τώρα είσαι μια χαρά μέσα, μέσα στο στρατόπεδο, δηλαδή.
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ: Προσοχή!
(Ο Ες-Ες παρουσιάζεται ξανά. Τους παρατηρεί. Αργά-αργά, ο Μπρυλ αρχίζει τη δεύτερη στροφή του τραγουδιού «Στρατιώτες του βάλτου». Ο Ες-Ες προχωρεί.)
Πάνω κάτω παν οι σκύλοι
θάνατος είν’ η φυγή.
Και κανείς δεν θα γλιτώσει
κλειδωμένη η φυλακή.
Στρατιώτες του βάλτου
τραβάμε με φτυάρια
στο βάλτο.
ΛΟΜΑΝ: (πετάει κάτω το φτυάρι): Όταν σκέφτομαι πως βρίσκομαι εδώ μέσα γιατί εξαιτίας σας δε μπόρεσε να γίνει το Ενωτικό Μέτωπο, μου ‘ρχεται και τώρα ακόμα, να σου σπάσω το κεφάλι.
ΜΠΡΥΛ: Ώστε έτσι, ε; «Ή γινόμαστε αδέρφια ή σου σπάω το κεφάλι», ε; Ενωτικό Μέτωπο! Πουλί μου το ξέρω το τραγούδι σου: Θα σας ερχότανε καλά να μας φάτε τα μέλη.
ΛΟΜΑΝ: Όχι, αφήστε καλύτερα να σας τα φάει ο Χίτλερ. Είσαστε προδότες του λαού!
ΜΠΡΥΛ (έξω φρενών σηκώνει το φτυάρι εναντίον του Λόμαν, που κι αυτός έχει έτοιμο το δικό του): Θα σου δείξω εγώ!
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ: Προσοχή!
(Αρχίζει να τραγουδάει βιαστικά την τελευταία στροφή του τραγουδιού. Ο Ες-Ες παρουσιάζεται πάλι, κι οι άλλοι μπαίνουν στο τραγούδι, ανακατεύοντας το τσιμέντο.)
Μα για μας δεν έχει θρήνους
ο χειμώνας θα χαθεί:
με χαρά θα ξαναδούμε
της πατρίδας μας τη γη.
Στρατιώτες του βάλτου
δεν πάμε πια με φτυάρια
στο βάλτο.
ΕΣ-ΕΣ: Ποιός φώναξε από ‘δω «προδότες του λαού»;
(Κανένας δεν απαντάει.)
ΕΣ-ΕΣ: Δε βάζετε μυαλό. (Στον Λόμαν): Ποιός;
(Ο Λόμαν κοιτάζει τον Μπρυλ και δεν μιλάει.)
ΕΣ-ΕΣ (στον Ντήβενπαχ): Ποιός;
(Ο Ντήβενμπαχ μένει σιωπηλός.)
ΕΣ-ΕΣ (στον ερευνητή των γραφών): Ποιός;
(Ο ερευνητής δεν μιλάει.)
ΕΣ-ΕΣ (στον Μπρυλ): Ποιός;
(Ο Μπρυλ δεν μιλάει.)
ΕΣ-ΕΣ: Σας δίνω άλλα πέντε δευτερόλεπτα, αλλιώς θα σας κλείσω στην απομόνωση μέχρι να τα τινάξετε.
(Περιμένει πέντε δευτερόλεπτα. Όλοι κοιτάζουν μπροστά τους, σιωπηλοί.)
ΕΣ-ΕΣ: Εμπρός, στην απομόνωση.
Το κείμενο είναι μία σκηνή από τα 24 μονόπρακτα του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Τρόμος και αθλιότητα του τρίτου ράιχ». Ο ίδιος ο συγγραφέας γράφει στις παρατηρήσεις του για το έργο:
Το «Τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ» βασίζεται σε μαρτυρίες αυτόπτων και σε σημειώσεις εφημερίδων. Οι σκηνές τυπώθηκαν το 1938 από τον εκδοτικό οίκο Μάλικ της Πράγας αλλά δεν πρόφτασαν να διοχετευτούν εξαιτίας της χιτλερικής εισβολής. Μια επεξεργασία για την αμερική ανεβάστηκε στη Νέα Υόρκη και στο Σαν Φρατσίσκο με τον τίτλο «Η ιδιωτική ζωή μιας κυρίαρχης ράτσας».
Το βιβλίο γράφτηκε ανάμεσα στο 1935-1939 όταν ο Μπρεχτ ήταν ήδη εξόριστος.
Για την αντιγραφή, Χρήστος Τσαντής.
ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 