Ρούσσος Κούνδουρος

Ποίημα του Λευτέρη Αλεξίου αφιερωμένο στον Κρητικό αντιστασιακό

(Ιούνιος 1946)

Ο Ρούσσος Ανδρέα Κούνδουρος γεννήθηκε το 1891, από Σφακιανούς γονείς, στον Άγιο Νικόλαο. Αποφοίτησε από τη Νομική σχολή του Πανεπιστήμιου Αθηνών και ασχολήθηκε με τη Δικηγορία. Το 1921 παντρεύτηκε με τη δασκάλα Μαρία Παντερμαράκη. Απέκτησαν πέντε παιδιά, ενώ εγκαταστάθηκαν στη Νεάπολη.

Βουλευτής των Φιλελευθέρων από το 1926 με σπουδαίο έργο για το νομό του και συνεπής δημοκράτης ρίχτηκε από τους πρώτους στον αγώνα ενάντια στους Ναζί κατακτητές. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του ΕΑΜ στο Λασήθι. Στις 4 Αυγούστου του 1944 οι Γερμανοί τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν στα κρατητήρια της Γκεστάπο στο Ηράκλειο, όπου και τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια. Δολοφονήθηκε στις φυλακές Χανίων από τους Ναζί, στις 29 Αυγούστου 1944.

Ο ποιητής Λευτέρης Αλεξίου έγραψε το ποίημα «Ρούσσος Κούνδουρος», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κρητικά Γράμματα» (Ηράκλειο Κρήτης-Ιούνιος 1946).

Από τα Χρόνια της Σκλαβιάς

Ρούσσος Κούνδουρος (Τουφεκίσθηκε στην Αγυιά στις 29 Αυγούστου του 1944)

Ο Ανοιχτοχέρης είναι κι ο αγαθός,

η φτωχομάνα του νησιού, καθώς

τον κράζουν απ’ ολούθε οχτροί και φίλοι,

κι είναι της φαμελιάς του το αντιστύλι.

Μιλάει με λίγα λόγια και καλά,

στέκεται απ’ τις διχόνοιες πιο ψηλά,

και μ’ εξυπνάδα και με καλωσύνη

στους μοιρασμένους φέρνει τη ειρήνη.

Μέρα νύχτα το σπίτι του ανοιχτό

σε τόσους φίλους, μα να πείς κλειστό

ποτέ δεν είναι και στον πάσαν άλλο

που κάτι του ζητάει μικρό μεγάλο.

Τον βλέπεις αγκαλιά στην αγορά

μ’ αυτόν που ‘χει χτυπήσει η συμφορά

που ‘χει παιδί φυματικό στο σπίτι

ή δικη με κανέναν αγιογδύτη.

Πού χάνεις τον; πού βρίσκεις τον; Εκεί!

Έχει πάντα δουλειά στη φυλακή.

Η μοίρα του κακότυχου τον καίει,

του δόλιου που ‘χουν κλείσει εκεί για χρέη.

Κι ήρθε η σκλαβιά, το σίδερο, η φωτιά.

Μας παίρνουν οι Αλλαμάνοι ζωή και στιά.

Από χώρες, χωριά και στενορύμμια

περνούν κι αφήνουν στάχτη και συντρίμμια.

Κι αυτός που αγάπη ως τώρα έχει στο νου

κινάει πολέμου κήρυγμα τρανού:

«Αδέλφια», λέει, «σκωθείτε και χτυπάτε!

Τη σκλαβωμένη Ελλάδα μη ξεχνάτε»!

«Δεν έχει εδώ πια πλούσιους και φτωχούς!

Έχει αδερφές μονάχα κι αδερφούς

που λευτεριά διχούν και φως γυρεύουν!

Όσοι πιστοί! Ζούν μόνο όσοι παλεύουν»!

«Μάνα και τέκνα αφήσετε και βιός!

Μάνα η πατρίδα, τέκνα, πλούτη! Ομπρός!

Στα στήθια ως να τους μπήξουνε το γόνα,

κρατήστε όρθιο τον τίμιο ετούτο αγώνα»!

Και λέει και λέει. Κι η γκαρδιακή φωνή

όσο ήταν πριν γλυκειά και σιγανή,

τόσο κι αγριεύει τώρα και φριμάζει

και τις καρδιές ανάβει κι αναταριάζει.

Κι από τα ριζοβούνια ολονυχτίς,

πανηγυριώτες άπαυτης γιορτής,

περνούν και παν ψηλά τα παληκάρια,

αραδαριά οι παλιοί με τα πρωτάρια.

Κι οι ασκλάβωτοί μας πιάσαν τις σπηλιές,

με τους αητούς μαζί χτίζουν φωλιές,

πλάι στις βροντές βροντάν οι αντροφωνάρες

κι αντιδονιένται οι κάτασπρες μαδάρες.

Και κάθε αργά ξεχυούνται ως την αυγή

σα δράκοι, κι όπου πέσουν τρέμει η γη.

Χτυπούν, συντρίβουν σαν το αστροπελέκι

και χάνονται. μα ευτύς βαρούν παρέκει…

Πια τότε, κει που αχνόφεγγε η αυγή

κι αντίκρυ στον Αντίχριστο όρθια η Γη

του γδικιωμού ακονούσε τη ρομφαία,

τα χιλιοπικραμένα έφτασαν νέα:

Για αυτούς αργά, παρά για μας νωρίς,

τον πιάνουν-τον τραβούν στου Κάστρου ευτύς

τα κάτεργα-λίγο καιρό κατόπι

στης Αγυιάς τον χαλνούν στο κακοτόπι.

Για μας νωρίς, παρά για αυτούς αργά,

τον πιάσαν και τον ξέκαμαν γοργά,

πριν καν ιδούν οι σκύλοι ποιον σκοτώνουν,

ποια καρδιά δίχως ταίρι θανατώνουν.

Κι ειπώθη-ο λαός τα γρίκησε σκυφτός-

πως και στον Άδη του κελλιού κλειστός,

δεν μόχταε για την ίδια του την τύχη,

μα ο σηκωμός του γένους να πετύχει.

Στο σπίτι του ανοιχτή στέλνει γραφή,

δεύτερη στο βουνό γραφή κρυφή,

κι αν και το ξέρει η μοίρα του σιμώνει:

«Καρδιά», τους λέει, «παιδιά, κι η ώρα-ώρα ξημερώνει!».