Ένα μυθιστόρημα για την αναμέτρηση με τον εαυτό, για το θάρρος να αφήνει κανείς πίσω του τα «σίγουρα» για να κυνηγήσει την αλήθεια του.
Το μυθιστόρημα του Θανάση Γάκη «Ανάσες στην Ομίχλη» έρχεται να τοποθετηθεί στο τοπίο της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας με έναν ιδιαίτερο τρόπο: επιχειρεί να συλλάβει και να αποτυπώσει τις ρωγμές που άφησε πίσω της η πανδημία, όχι τόσο στο κοινωνικό πεδίο, όσο στο βάθος της προσωπικής ύπαρξης. Πρόκειται για ένα βιβλίο που συνδυάζει τον ρεαλισμό με την εσωτερική αναζήτηση, τον στοχασμό με την καθημερινότητα, και που θέτει καίρια ερωτήματα για το νόημα της ελευθερίας, της αποτυχίας, της σχέσης με τον εαυτό και με τους άλλους.
Ο ήρωας του μυθιστορήματος, πανεπιστημιακός δάσκαλος και δημόσιο πρόσωπο των ημερών της καραντίνας, αποφασίζει να αποσυρθεί από τον θόρυβο της πόλης και να ζήσει σε μια προσωπική εξορία, σ’ ένα οίκημα χτισμένο στο αγαπημένο του Παγγαίο. Δεν είναι μια επιλογή φυγής, αλλά μια ριζική αναμέτρηση με τον εαυτό, μια απόπειρα να ξαναβρεί το γυμνό του «εγώ», όπως ο ίδιος λέει. Η ιστορία ξεδιπλώνεται μέσα από διαλόγους με φίλους, αναδρομές στο παρελθόν, οικογενειακές συγκρούσεις και μνήμες από τον τόπο καταγωγής, δημιουργώντας ένα πολυεπίπεδο αφήγημα.
Η «αποτυχία» και η «επιτυχία» αποτελούν κεντρικούς άξονες. Ο πρωταγωνιστής αναμετριέται με τα κοινωνικά στερεότυπα: ενώ θεωρείται «επιτυχημένος» –με αναγνώριση, πανεπιστημιακή θέση, δημόσια παρουσία– ο ίδιος βιώνει την ανάγκη να αποσυρθεί, να εγκαταλείψει τα φώτα για να αναζητήσει κάτι βαθύτερο. Ο συγγραφέας κατορθώνει να θέσει υπό αμφισβήτηση τις κοινώς αποδεκτές έννοιες της καταξίωσης, φωτίζοντας τη ρωγμή ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και στο «είναι». Παράλληλα, η οικογένεια και οι προσωπικές σχέσεις διατρέχουν το μυθιστόρημα. Η σχέση με τη σύντροφό του, φτάνει σε αδιέξοδο· η κόρη του ακολουθεί τον δικό της δρόμο· νέα πρόσωπα εμφανίζονται στη ζωή του ως άλλος καθρέφτης τρυφερότητας και ευθύνης. Μέσα από αυτά τα πρόσωπα, ο Γάκης αναδεικνύει τη δυσκολία της επικοινωνίας αλλά και την ανάγκη της, τη σύγκρουση ανάμεσα στην ατομική πορεία και στις δεσμεύσεις που πλάθει ο βίος.
Η φύση αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο. Το Παγγαίο δεν είναι απλώς το σκηνικό, αλλά μια υπαρξιακή επιλογή. Το βουνό γίνεται χώρος μνήμης και στοχασμού, πεδίο αυτογνωσίας, συνάντηση του ανθρώπου με την απεραντοσύνη. Η περιγραφή του τοπίου, οι αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια, η αίσθηση του ανήκειν και ταυτόχρονα της αποστασιοποίησης, όλα αυτά συνθέτουν έναν διάλογο με την ίδια τη φύση, που μετατρέπεται σε συνομιλητή ισότιμο με τα ανθρώπινα πρόσωπα.
Ιδιαίτερη θέση έχει και το θέμα της πανδημίας. Μέσα από τις αναμνήσεις του πρωταγωνιστή, αναδύονται οι αντιφάσεις της πολιτικής διαχείρισης, η εμπειρία του εγκλεισμού, οι νέοι τρόποι επικοινωνίας. Το βιβλίο δεν αναλώνεται σε μια δημοσιογραφική καταγραφή, αλλά μεταπλάθει εκείνη την περίοδο σε υλικό μυθιστορηματικό, με έμφαση στις ψυχολογικές της απολήξεις.
Ο συγγραφέας, όπως και στο προηγούμενο μυθιστόρημά του, «Δραπέτης του κύκλου», που επίσης κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς, αξιοποιεί τον διάλογο ως βασικό εργαλείο αφήγησης. Οι συνομιλίες του ήρωα με τον φίλο του Βασίλη, με τη Νεφέλη ή με την κόρη του, δεν λειτουργούν μόνο ως μέσα πληροφόρησης, αλλά αποκαλύπτουν τον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων, δημιουργούν ατμόσφαιρα οικειότητας και δίνουν την αίσθηση ενός ζωντανού θεατρικού σκηνικού.
Η γλώσσα κινείται ανάμεσα στη λογιότητα και την καθημερινότητα, με έναν προφορικό τόνο που κάνει τον αναγνώστη να αισθάνεται ότι παρακολουθεί μια εξομολόγηση σε πρώτο χρόνο. Αυτός ο τρόπος γραφής υπηρετεί την πρόθεση του συγγραφέα: να φέρει στο προσκήνιο τον ψυχισμό του ήρωα χωρίς φίλτρα, να τον αφήσει να μιλήσει «γυμνά» και ανεπιτήδευτα.
Η εναλλαγή παρόντος και παρελθόντος, η διαρκής κίνηση ανάμεσα σε μνήμη και πραγματικότητα, προσδίδουν στο μυθιστόρημα ρυθμό και βάθος. Δεν πρόκειται για μια γραμμική αφήγηση, αλλά για ένα μωσαϊκό σκέψεων, βιωμάτων και συναντήσεων.
Οι «Ανάσες στην Ομίχλη» δεν είναι απλώς μια προσωπική ιστορία. Αντανακλούν το συλλογικό βίωμα μιας ολόκληρης εποχής. Η πανδημία, η αίσθηση της αβεβαιότητας, η ανάγκη αναπροσανατολισμού, η επιστροφή στη φύση, είναι εμπειρίες που αγγίζουν πολλούς ανθρώπους. Ο Γάκης μετατρέπει αυτή τη συγκυρία σε μυθιστορηματικό υλικό με τρόπο που υπερβαίνει την επικαιρότητα και αποκτά διαχρονικό χαρακτήρα.
Σε μια εποχή όπου η ελληνική λογοτεχνία αναζητά νέες φωνές και προοπτικές, το βιβλίο συνδυάζει το στοχαστικό βάθος με την κοινωνική παρατήρηση, θυμίζοντας παραδόσεις του μυθιστορήματος ιδεών, χωρίς να χάνει την αμεσότητα του βιωματικού λόγου.
Το «Ανάσες στην Ομίχλη» είναι ένα μυθιστόρημα για την αναμέτρηση με τον εαυτό, για το θάρρος να αφήνει κανείς πίσω του τα «σίγουρα» για να κυνηγήσει την αλήθεια του. Δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις, αλλά ανοίγει δρόμους σκέψης. Η «ομίχλη» του τίτλου δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα των καιρών, αλλά και η εσωτερική ασάφεια που καλούμαστε όλοι να διασχίσουμε. Οι «ανάσες» είναι οι στιγμές εκείνες που καταφέρνουμε να δούμε καθαρά, έστω για λίγο, τον δρόμο μας.
Με λόγο ζωντανό, χαρακτήρες που πείθουν, και μια βαθιά ανθρωπιά, το βιβλίο του Θανάση Γάκη αξίζει να διαβαστεί ως μια ουσιαστική συμβολή στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία. Είναι ένα έργο που συνομιλεί με την εποχή μας, αλλά ταυτόχρονα υπερβαίνει τη συγκυρία της, αγγίζοντας τα μεγάλα ερωτήματα της ύπαρξης.
Χρήστος Τσαντής, συγγραφέας, σύμβουλος ψυχικής υγείας
Δείτε εδώ για παραγγελία του βιβλίου:
ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 
Μια σκέψη