Το παλιό και το νέο
«η ίδια μας η ζωή είναι ο αργαλειός που υφαίνει ακατάπαυστα τα νήματα της ειμαρμένης»
Σχόλιο: Χρήστος Τσαντής
… «Όπως ο άγιος και ο δίκαιος δεν μπορεί να υψωθεί πάνω από το υψηλό σημείο που βρίσκεται στον καθένα από εσάς, έτσι κι ο πονηρός και ο αδύνατος δεν μπορούν να πέσουν πιο χαμηλά από το χαμηλότερο σημείο που βρίσκεται πάλι μέσα στον καθένα σας.
Κι όταν κάποιος από σας πέφτει, το πέσιμό του είναι για εκείνους που ακολουθούν μια προφύλαξη από την πέτρα όπου μπορούν να σκουντουφλήσουν. Ναι, και το πέσιμό του είναι κι απ’ αυτούς που είναι μπροστά του, που μ’ όλο που είχαν πιο γρήγορο και πιο σίγουρο βήμα, ωστόσο δεν έβγαλαν το πέτρινο εμπόδιο απ’ το δρόμο.
Και θα πω ακόμα, παρ’ όλο που η λέξη μπορεί να είναι βαριά για την καρδιά σας: Ο δολοφονημένος δεν είναι ανεύθυνος για το δικό του φόνο.
Και ο κλεμμένος δεν είναι αψεγάδιαστος επειδή τον έκλεψαν.
Ο δίκαιος δεν είναι αθώος για τις πράξεις του αχρείου.
Κι εκείνος που έχει καθαρά τα χέρια του δεν είναι καθαρός για τα χέρια του κακούργου.
Ναι, ο ένοχος είναι συχνά το θύμα του αδικημένου.
Κι ακόμα πιο συχνά ο καταδικασμένος είναι εκείνος που σηκώνει το φορτίο του αθώου και του αψεγάδιαστου.
Δεν μπορείτε να ξεχωρίσετε τον δίκαιο από τον μη δίκαιο και τον καλό από τον αχρείο. Γιατί στέκονται μπροστά στο πρόσωπο του ήλιου, όπως ακριβώς η μαύρη κλωστή και η άσπρη είναι συνυφασμένες. Και όταν η μαύρη κλωστή σπάσει, ο υφαντής θα κοιτάξει ολόκληρο το ύφασμα και θα εξετάσει επίσης τον αργαλειό»…
Χαλίλ Γκιμπράν «Ο Προφήτης»
Ο «Κήπος του Προφήτη», στο απόσπασμα που παραθέσαμε συμπυκνώνει, ίσως, στις λίγες αυτές γραμμές, το μήνυμα της νέας εποχής που αργά και βασανιστικά ξημερώνει.
Μπορεί να ανατείλει, μπορεί και να δύσει.
Από εμάς εξαρτάται.
Από τις δικές μας προθέσεις κατευθύνεται ο κόσμος, με τη δική μας αλληλεπίδραση.
Κι αν δεν μπορούμε να νιώσουμε το μήνυμα του Νίκου Καζαντζάκη: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ μοναχός μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω», τότε θα ξεπέφτουμε στο επίπεδο του ικέτη, που επιβιώνει χωρίς ελπίδα για σηκωμό, χωρίς πρόθεση να πάρει ο ίδιος την τύχη του στα χέρια του. Τότε, το πέσιμο πάνω στο εμπόδιο της πέτρας, που δεν κάναμε τον κόπο να την τραβήξουμε στην άκρη για να μη σκοντάφτουν οι διαβάτες, καθώς και όλα όσα ζήσαμε στα χρόνια που περάσανε, δεν θα γίνουν πολύτιμος οδηγός και σύμμαχος ή πείρα, για να μας συνοδεύσουν στη νέα μας διαδρομή.
Η δική μας θέληση, η δική μας επιλογή, η δική μας δημιουργία, ο δικός μας αγώνας, η ίδια μας η ζωή είναι ο αργαλειός που υφαίνει ακατάπαυστα τα νήματα της ειμαρμένης.
Γιατί όπως μας υπενθυμίζει ο Σαίξπηρ στον «Ιούλιο Καίσαρα», με τα λόγια του Κάσσιου:
…ούτε πέτρινος πύργος, ούτε τοίχοι μπρούτζινοι, ούτε πνιγηρό μπουντρούμι, ούτε σίδερα βαριά μπορούν να περιορίσουν της ψυχής τη δύναμη. Η ζωή, όταν την τρων αυτές οι κοσμικές αμπάρες, έχει τη δύναμη πάντα να λυτρωθεί. Αν ξέρω τούτο εγώ, ας το ξέρουν κι όλοι οι άνθρωποι, πως όσο μέρος τυραννίας εγώ ‘μαι φορτωμένος, μπορώ όταν θέλω να τ’ αποτινάξω… […] Τότε γιατί ’ναι τύραννος ο Καίσαρας; Ο δόλιος, γνωρίζω πως δεν θα ήταν λύκος αν δεν έβλεπε πως είναι πρόβατα οι Ρωμαίοι. Δε θα ήταν λιοντάρι αν οι Ρωμαίοι δεν ήταν λάφια…
Η απάντηση στο φόβο δεν μπορεί να δοθεί από τους καναπέδες παρακολουθώντας τα δελτία ειδήσεων. «Το ελεύθερο πλήθος» έχει τη δύναμη, να υπερβεί τις δυσκολίες και τα εμπόδια και να βγει στο προσκήνιο. Να μιλήσει δυνατά για να κερδίσει τη χαμένη του αξιοπρέπεια και να ανοίξει το δρόμο για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών του.
Το νέο, μόλις, γεννιέται. Το παλιό αργοσβήνει και σιγά-σιγά θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί ή να σβήσει.
Σε κάθε περίπτωση, ο βαθμός της ανθεκτικότητας του θα εξαρτηθεί από τη δική μας θέληση να μελετήσουμε το ύφασμα απ’ άκρη σ’ άκρη κι ύστερα να δούμε πως θέλουμε να εργαστεί ο αργαλειός. Εμείς υφαίνουμε τα νήματα!
Γιατί και το παλιό και το νέο, μέσα μας ζουν. Κι είναι στο χέρι μας να βγούμε από το «καθεστώς υποδούλωσης».
Το ελεύθερο πλήθος έχει τη δύναμη:
«Το ελεύθερο πλήθος καθοδηγείται περισσότερο από την ελπίδα, παρά από το φόβο, ενώ το υποταγμένο, περισσότερο από το φόβο, παρά από την ελπίδα. Το πρώτο επιχειρεί να δημιουργήσει κάτι μέσα από τη ζωή του. Το δεύτερο περιορίζεται να αποφύγει το θάνατο.
Το ένα επιχειρεί να ζήσει σύμφωνα με τις δικές του φιλοδοξίες. Το άλλο υπακούει στον εξαναγκασμό του κατακτητή. Αυτό είναι που εκφράζουμε, όταν λέμε ότι το δεύτερο έχει υπαχθεί σε καθεστώς υποδούλωσης, ενώ το πρώτο είναι ελεύθερο», γράφει ο Σπινόζα.
ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 